Popyt i podaż – czym są i jak wpływają na rozwój rynku

„Popyt” i „podaż” to terminy, które spotkamy w kontekście rozważań na różne tematy związane z gospodarką i ekonomią. Jeżeli więc zastanawiasz się, co to popyt i podaż, chodzi po prostu o zainteresowanie danym produktem lub usługą, a także dostępną liczbą danych dóbr na rynku. Postaramy się dziś wyjaśnić jednak nie tylko, co oznaczają oba pojęcia, ale także dlaczego mają tak duże znaczenie dla rynku. Zapraszamy zatem do lektury dzisiejszego poradnika.

Popyt – definicja

Zacznijmy od powszechnie stosowanej, prostej definicji popytu i podaży. Dobre zrozumienie obu tych pojęć pozwoli na łatwiejsze poruszanie się wśród zagadnień związanych ze sprzedażą, rynkiem i planowaniem strategii marketingowych.

Co to jest popyt – liczba towarów i usług, jakie konsumenci są w stanie kupić w danym czasie. Możemy więc powiedzieć, że w dużej mierze to właśnie popyt na dane dobro pozwala określić, jakim cieszy się on zainteresowaniem. Poznając wartość popytu na konkretny produkt, możemy również ocenić potrzeby klientów na danym rynku.

Co wpływa na popyt?

Jest kilka czynników, które mają decydujący wpływ na popyt na dany produkt. Kluczowa jest cena produktu, również w odniesieniu do konkurencyjnych towarów (substytutów). Równie ważny jest aktualny dobrobyt konsumentów na danym rynku i osiągane dochody. Jeśli społeczność notuje wysokie dochody, rośnie popyt na coraz droższe, a także luksusowe towary. Popyt na konkretną rzecz lub usługę jest też związany z aktualnymi preferencjami klientów, a nawet ich gustem. Towary modne mogą cieszyć się większym popytem. Oczywiście, producenci i sprzedawcy mogą zrobić wiele, aby podnieść popyt na sprzedawane przez nich produkty i usługi. Wystarczy wspomnieć choćby o dobrej kampanii marketingowej.

Wśród innych czynników, które również mają wpływ na popyt, możemy wymienić także prognozy dotyczące zmian cen. Jeśli klienci wiedzą, że konkretne rzeczy podrożeją (np. ze względu na zmianę podatków czy inne powody), chętnie już wcześniej wyposażą się w odpowiednio duży zapas. Wtedy mówimy o wysokim popycie, choć ten stan rzeczy może nie utrzymywać się zbyt długo. Z drugiej strony – popyt maleje, jeśli rynek przewiduje rychły spadek cen w najbliższym czasie.

Rynek zbytu a znaczenie popytu

Ciężko znaleźć bardziej fundamentalny dla działania rynków aspekt niż popyt. W końcu to od obecnego (i prognozowanego) zainteresowania klientów daną rzeczą lub usługą zależy to, czy producenci dostarczą go na rynek.

Od zapotrzebowania na produkt (po prostu od popytu) zależy również liczba towarów trafiających na rynek.

Zależności popytu i podaży mają natomiast ogromne znaczenie dla kształtowania się cen. Nie tylko producenci, sprzedawcy i marketerzy, ale również sami klienci, powinni dobrze poznać te mechanizmy. Z jednej strony są kluczowe dla odniesienia jak najlepszych wyników w biznesie, z drugiej – pozwalają dokonywać właściwych zakupów i oszczędzać podczas zakupów.

Wielkość popytu – czym jest i jak się mierzy?

Popyt oznacza zainteresowanie klientów kupowaniem konkretnych produktów i usług. Wielkość popytu jest więc konkretną wartością określającą liczbę towarów oraz możliwości wykonania danej usługi. Ta liczba wskazuje na to, ile dóbr danego typu może w określonym okresie „przyjąć” rynek. W interesie sprzedawców leżą więc jak najlepsze wartości popytu na oferowane przez nich produkty i usługi.

Na szczęście są sprawdzone metody mierzenia wielkości popytu. Do najbardziej skutecznych należą badania rynku i ankiety przeprowadzane wśród klientów. Oczywiście, uzyskanie wiarygodnych danych wymaga wtedy sporych nakładów, może też zająć wiele czasu.

Inną opcją może być poznanie historycznych wyników sprzedaży. Taka analiza również będzie cenną podpowiedzią, co do tego, jaka jest aktualna wielkość popytu. Bardziej złożonym sposobem jest natomiast modelowanie ekonomiczne. Tworząc dokładne modele statystyczne i zbierając dane z przeszłości, możemy prognozować popyt w przyszłości, dodając do algorytmu kolejne zmienne.

Co wpływa na wielkość popytu?

W tym przypadku mówimy o tych samych czynnikach, jakie wymieniliśmy nieco wcześniej. Najważniejsze czynniki determinujące wielkość popytu, to:

• cena towaru lub usługi – niska cena zachęca do kupna, wyższe ceny prowadzą do obniżenia zainteresowania danym produktem, choć w przypadku dóbr luksusowych zasada ta może działać wręcz przeciwnie,

• ceny produktów i usług konkurencyjnych – to po ich poznaniu konsument może oszacować wartość naszego produktu i ocenić to, czy oferujemy go w dobrej cenie,

• aktualna sytuacja finansowa klientów – ich dochody, koszty utrzymania, itp. Konsumenci z niższymi dochodami w pierwszej kolejności zaspokajają najważniejsze potrzeby (mieszkanie, wyżywienie),

• prognozowane zmiany cen w przyszłości,

• sytuacja gospodarcza i demograficzna w danym regionie – czasem zmiana wielkości popytu ma miejsce w związku ze zmianą liczby mieszkańców.

Oczywiście, jest znacznie więcej czynników mających wpływ na zmiany wielkości popytu.

Podaż – definicja

Popyt i podaż są ze sobą nierozłącznie związane i mają równie duży wpływ na rynek i kształtowanie cen. O ile pojęcie popytu mówi nam, jak wiele towarów może znaleźć chętnych kupujących, w przypadku podaży poznajemy możliwości producentów i sprzedawców do dostarczania dóbr na rynek.

Co to jest podaż? Jest to odzwierciedlenie gotowości i możliwości firm do wyprodukowania konkretnej liczby danego dobra i dostarczenia go na rynek.

Najważniejszymi czynnikami wpływającymi na podaż są:

• posiadana technologia – techniczne możliwości do produkcji konkretnej liczby produktu,

• ceny surowców, koszt produkcji (w stosunku do możliwej do uzyskania zapłaty za produkt) – jeśli produkcja jest tania i nieskomplikowana, może powitać sporo produktów danego typu,

• opłaty, podatki i polityka danego państwa lub regionu – zbyt duże obciążenie podatkami czy sporo regulacji (np. restrykcyjne normy, które produkt musi spełnić) mogą zniechęcić do produkcji danego dobra. Z drugiej strony dotacje, subsydia i inne zachęty działają w przeciwny sposób.

• prognozowane ceny w przyszłości – producenci odpowiednio wcześniej zmieniają wolumen produkcji, dostosują się i do tego czynnika.

Prawo popytu i podaży

Każdy producent dobrze zna prawo popytu i podaży. Oba te pojęcia łączą się z ceną produktu i jej zmianami. Warto pamiętać, że prawo popytu i prawo podaży zakładają, że inne czynniki (np. otoczenie gospodarcze, konkurencja, działania marketingowe) się nie zmieniają.

Prawo o popycie mówi, że jeśli cena spada, popyt na dane dobro rośnie. Jeżeli natomiast ceny rosną, wielkość popytu maleje.

Prawo podaży zakłada natomiast, że wzrost ceny powoduje jednoczesny wzrost podaży. Jeśli ceny spadają, chęć producentów do sprzedaży produktu maleje, podaż więc spada.

Popyt a podaż – cena równowagi

Jak łatwo możemy się domyślić, prawo mówiące o popycie i prawo podaży możemy ze sobą powiązać. W celu lepszego zobrazowania zagadnienia i poznania konkretnych wartości, podczas analiz często tworzona jest krzywa popytu i krzywa podaży. Pokazują one na konkretnych liczbach wielkości popytu i podaży w odniesieniu do ceny produktu. W pewnym miejscu wykresy przecinają się, a miejsce to określamy jako cena równowagi.

Krzywa popytu, krzywa podaży

W tym miejscu możemy mówić o najbardziej zrównoważonej cenie produktu – nie występuje nadwyżka podaży czy zbyt duży popyt w stosunku do ilości dóbr na rynku. Po prostu te dobra (produkty, usługi), które trafiają na rynek, znajdują zainteresowanych nimi klientów.

Można zresztą powiedzieć, że mechanizmy działające na rynku same prowadzą do ustalenia ceny równowagi danego produktu. Jeśli cena jest zbyt wysoka, zainteresowanie klientów spada. Sposobem producentów i sprzedawców na odzyskanie klientów jest wtedy obniżka ceny lub obniżenie wysokości produkcji. Z drugiej strony, jeśli dany produkt znajduje zbyt dużo klientów, sprzedawcy zwykle zwiększają cenę, aż do uzyskania optymalnego popytu. Tak, czy inaczej, w pewnym momencie popyt i podaż osiągają równowagę rynkową.

Popyt i podaż – paradoksy

Wydaje się, że rynek działa zgodnie z prawem popytu i podaży. Rzeczywiście, jest tak w wielu przypadkach. Okazuje się jednak, że są pewne odstępstwa od – wydawałoby się prawidłowo określonych – reguł. Wystarczy wspomnieć o kilku paradoksach związanych z popytem i podażą.

Paradoks Veblena pokazuje na przykład, że w przypadku produktów luksusowych wzrost ceny wcale nie musi powodować spadku sprzedaży. Może być wręcz przeciwnie – cena jest w końcu jednym ze sposobów na określenie wartości produktu. Jeżeli jest wysoka, produkt może być uznawany za prestiżowy. I na taki znajdzie się w końcu pewne grono klientów.

Kolejnym przykładem może być paradoks Giffena. Mówi o tym, że wzrost ceny produktów pierwszej potrzeby może wywoływać zwiększony popyt.

Paradoks spekulacyjny również jest całkiem ciekawy. Jeśli rynek przewiduje wzrost ceny jakiegoś produktu, może to prowadzić do wzrostu popytu. W związku z tym producenci zaczynają produkować więcej (rośnie podaż), co z kolei może wywołać spadek ceny w przyszłości. Reakcje popytu i podaży na działania spekulacyjne konsumentów indywidualnych mogą powodować działania odwrotne do spodziewanych. Jako przykład wystarczy choćby wspomnieć o tzw. „bańkach spekulacyjnych”.

Twój biznes vs popyt i podaż

Wielkość podaży oraz popyt na dany produkt są bardzo ważne dla zrozumienia, dla gospodarki, klientów, a także producentów i sprzedawców. Jeśli prowadzisz biznes związany ze sprzedażą, zdecydowanie powinieneś poznać wszelkie czynniki wpływające na popyt i podaż.

Równowaga rynkowa, czy wielkość popytu i podaży mają spory wpływ na ustalenie cen poszczególnych dóbr. Wskazaliśmy w dzisiejszym poradniku na przykłady metod badania powyższych wartości. Zwykle najlepsze efekty przynosi połączenie wielu sposobów na monitorowanie wskaźników związanych z podażą i popytem. Niekiedy zmniejszenie marży w ostatecznym rozrachunku przyniesie sporo zysków. Czasem natomiast wyższa cena ( wynikająca z dodatkowej marży) może nie zmniejszyć, a zwiększyć popyt na Twoje produkty lub usługi.

Dowiedz się więcej: Marża a narzut jaka jest różnica.

Każdy sprzedawca powinien zadbać o dostosowanie oferty do aktualnego popytu. Działania poparte odpowiednią analizą będą w tym przypadku najbardziej efektywne. Na tej podstawie możesz przygotować skuteczną strategię cenową. Jeśli interesują Cię zagadnienia dotyczące rynku, cen, marketingu i sprzedaży, zapraszamy na stronę Brandly360. Znajdziesz tam sporo przydatnej wiedzy, a także rozwiązania i narzędzia przydatne podczas prowadzenia biznesu e-commerce.